Holokost sırasında tüm Yahudiler gettolarda yaşamak zorunda bırakılmamıştı. Gettoların çoğu, Nazi işgali altındaki Orta ve Doğu Avrupa’da yer almaktaydı. Bazı Yahudiler gettolardan kaçtı ve saklanarak yaşamaya başladı, bazıları ise nüfusun geri kalanı arasında sahte belgelerle yaşamak için [“Ari”] görünümlerinden faydalandı. Diğerleri ise dini kurumlar, okullar veya başka yerlerde saklanmaktaydı. Bazı Yahudiler ise, partizanlar olarak Doğu Avrupa ormanlarında hayatta kalmayı başardı.
Yahudiler, Batı Avrupa’da evlerinden alınarak ölüm merkezlerine tehciri bekledikleri transit kamplarına gönderilmekteydi. O zamana dek evlerinde kalmakta veya Anne Frank ve ailesi gibi yardım etmeye gönüllü, Yahudi olmayan kişilerce desteklenerek saklanmaktaydı.
Ne var ki, Haziran 1941’de [Wehrmacht]’ı Sovyetler Birliği’ne doğru takip eden Einsatzgruppen 1941 ve 1944 yılları arasında 2 milyondan fazla Yahudi'yi öldürdü. Bazen de yerel halk tarafından denetlendi, cesaretlendirildi ve zaman zaman da [katliamlar] düzenledi.
Bu kurbanlar için, Holokost kendi yaşadıkları kasabalarda gerçekleşmekteydi: genellikle meydanda toplanan kişiler, idam edilecekleri sahaya doğru yürütülüyorlardı. Bu tür alanlardan binlercesi, günümüz Polonya’sı, Litvanya’sı, Ukrayna’sı ve Beyaz Rusya’sının tarla ve ormanlarında yer almaktadır ve pek çoğu unutulmuştur.
[Wehrmacht: Hitler tarafından Almanya’nın, Heer (ordu), Luftwaffe (hava kuvvetleri) ve Kriegsmarine (deniz kuvvetleri) de dahil olmak üzere birleşik silahlı kuvvetlerine 1935’ten sonra verilen ad.]
[katliam: bir şehir, kasaba veya köyün Yahudi olmayan halkı tarafınfan gerçekleştirilen spontane Yahudi karşıtı vahşet. Holokost öncesi önemli Yahudi katliamlarından biri, 1903 yılında (günümüzde Moldova’da yer alan) Kishinev’de, bir çoğu da başta Birinci Dünya Savaşı öncesi Rusya İmparatorluğu olmak üzere Doğu Avrupa’nın diğer kasaba ve köylerinde yer aldı. Ne var ki Ortaçağ döneminde Avrupa boyunca katliamlar yaşandı: örneğin 1190’da İngiltere’deki York katliamı gibi.]
[Aryan: Nazi ideolojisinin merkezi inanç sistemi, etnik olarak saf Alman - veya Ari - ırkın başta Yahudi ve Slav olmak üzere yabancı öğeler tarafından kirletildiği yönündeydi. Nazi propaganda ve eğitim sistemi, sarı saç, mavi göz ve fiziksel gücü idealleştirmenin yanı sıra, Yahudiler ve diğerlerini seks avcıları olarak kötü göstermekteydi.]
