Szmul Zygielbojm (1895-1943) Avrupalı Yahudilerin Almanlar tarafından yok edilmesine ve özellikle de Varşova Getto İsyanı’nın bastırılmasına Müttefiklerin gösterdiği ilgisizliği protesto etmek amacıyla Mayıs 1943’te Londra’da intihar eden bir Polonyalı Yahudi sosyalist politikacı ve Sürgündeki Polonya Hükümeti’nin bir üyesiydi.
Zygielbojm, Doğu Polonya’daki Lublin İli’nde, on çocuktan biri olarak fakir bir işçi sınıfı ailesinde dünyaya geldi. Aile, Birinci Dünya Savaşı’nın başlarında Chelm şehrine taşındı ve Zygielbojm, 1917 yılında şehri Bund olarak bilinen Yahudi İşçileri Genel Sendikası’nın ilk kongresinde temsil etti. 1920’de, kendisinden politik çalışmalarını geliştirmek için Varşova’ya taşınması istendi. 1924 yılında, Bund’un merkezi komitesinin bir üyesi oldu ve bu konumu ölümüne dek elinde tuttu. 1936’da Bund için çalışmak üzere Lodz’a gönderilerek 1938 yılında şehrin belediye meclisi üyelerinden biri olarak seçildi.
Zygielbojm, savaşın başlarında Varşova’nın savunmasında yer aldı. Almanlar şehirden rehin talebinde bulunduklarında, Zygielbojm rehin alınmaya gönüllü oldu. Salıverilmesinin ardından Judenrat’ın bir üyesi olarak kabul edilmesine rağmen, gettolaştırma politikasına olan şiddetli karşıtlığından korkan diğer Bund üyeleri, Judenrat’tan ayrılması için gereken düzenlemeleri yaptılar. İlk önce Belçika’ya sığınmasına rağmen, 1940 işgalleri nedeniyle önce Fransa, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne kaçmak zorunda kaldı. 1942 yılında Londra’ya geldi.
Mart 1942’de, kendisi ve Siyonist Ignacy Schwarzbart, Londra’da yer alan Sürgündeki Polonya Hükümeti’nin iki Yahudi üyesiydi. Zygielbojm, o yılın ilerleyen aylarında Onları Şimdi Durdurun: Polonya’daki Yahudilerin Almanlar Tarafından Toplu Katliamı adında bir broşür yayınlasa da bu broşür fazla ilgi çekmedi. Aralık ayında, gizli arşiv grubu Oneg Shabbat’ın Varşova Gettosu’nda tuttuğu kayıtların Polonyalı yeraltı kuryesi Jan Karski ile buluşmasının ardından, Zygielbojm, kamu yayın organı BBC’ye çıkarak “insanlık tarihindeki en büyük suçu” sona erdirmek için eyleme geçilmesi talebinde bulundu.
Dört ay sonra, 19 Nisan 1943’te, Bermuda Konferansı’nın açılışı, Varşova Gettosu Ayaklanması’nın başlangıcı ile aynı zamana denk geldi. Müttefiklerin tepkisizliği karşısında zaten umutsuz bir duruma düşmüş olan Zygielbojm, Mayıs ayının başlarında karısı ve en büyük oğlunun Varşova Gettosu’nda öldüğü haberini aldı. 11 Mayıs’ta, Polonya Cumhurbaşkanı Rackiewicz ve Başbakan Wladyslaw Sikorski’ye, Müttefiklerin ve Polonya hükümetinin tepkisizliğini eleştiren bir mektup yazdı. Ardından intihar etti. Bedeni, kendi isteğiyle sembolik bir protestoda yakıldı. Zygielbojm’un hayatta kalan oğlu Joseph, 1959 yılında Londra’daki Golders Green krematoryumundan babasının küllerini aldı. Yerel Yahudi topluluğu, küllerin gömülmesine izin vermeyi reddedince, küller Birleşik Devletler’e getirilerek 1961 yılında New York’un kuzeyinde defnedildi.
Zygielbojm’ın hatırası, Varşova’daki bir anıt ve Londra ve Chelm’deki anıt levhaları ile yaşatılmakta. Varşova’daki anıtta son mektubu yer almaktadır: “Temsilcisi olduğum Polonyalı Yahudilerin geri kalanları katledilirken sessiz kalamam ve yaşamaya devam edemem.”
