Fakt

Kim był Szmul Zygielbojm i dlaczego popełnił samobójstwo w 1943 roku?

Share

Szmul Zygielbojm (1895–1943) był polsko-żydowskim politykiem socjalistycznym oraz członkiem rządu RP na uchodźstwie, który popełnił samobójstwo w maju 1943 roku w Londynie w proteście przeciw bezczynności aliantów wobec ludobójstwa Żydów, a w szczególności upadku powstania w getcie warszawskim.

Zygielbojm urodził się w biednej rodzinie robotników w okręgu Lublina we wschodniej Polsce jako jedno z dziesięciorga dzieci. Na początku I wojny światowej rodzina przeniosła się do Chełma, a w 1917 roku Zygielbojm reprezentował miasto na pierwszej konwencji Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego — lepiej znanego pod nazwą Bund. W 1920 roku został poproszony o przeprowadzkę do Warszawy i kontynuowanie swojej pracy politycznej. W 1924 r. został członkiem centralnego komitetu Bundu, którym pozostał aż do śmierci. W 1936 roku został wysłany do Łodzi z ramienia Bundu, a dwa lata później został wybrany radnym miejskim.

Na początku wojny Zygielbojm uczestniczył w obronie Warszawy. Gdy Niemcy zażądali od miasta zakładników, Zygielbojm dobrowolnie zgłosił się na jednego z nich. Po zwolnieniu został członkiem Judenratu, ale pozostali członkowie Bundu uzgodnili jego odejście w obawie przed konsekwencjami jego głośnego sprzeciwu wobec polityki tworzenia gett. Pierwotnie schronił się w Belgii, ale w wyniku inwazji w 1940 roku musiał uciec najpierw do Francji, a następnie do Stanów Zjednoczonych. W 1942 roku przyjechał do Londynu.

Od marca 1942 r. wraz z syjonistą Ignacym Schwarzbartem byli dwoma żydowskimi członkami polskiego rządu na uchodźstwie w Londynie. W tym samym roku Zygielbojm opublikował pamflet Stop Them Now: German Mass Murder of Jews in Poland, który zyskał jednak niewielką uwagę. Po spotkaniu w grudniu z Janem Karskim, polskim kurierem podziemnym przewożącym dokumenty tajnej grupy archiwizacyjnej Oneg Szabat działającej w warszawskim getcie, Zygielbojm wygłosił audycję w BBC, domagając się podjęcia działań względem „największej zbrodni w dziejach ludzkości”.

Cztery miesiące później, 19 kwietnia 1943 roku początek konferencji bermudzkiej zbiegł się z wybuchem powstania w getcie warszawskim. Na początku maja Zygielbojm sfrustrowany bezczynnością aliantów otrzymał informację o śmierci swojej żony i najstarszego syna w getcie warszawskim. 11 maja napisał list do polskiego prezydenta Rackiewicza oraz premiera Władysława Sikorskiego, krytykując bezczynność aliantów i polskiego rządu. Wkrótce po tym popełnił samobójstwo. Na jego prośbę jego ciało zostało skremowane w formie symbolicznego protestu. W 1959 roku ocalały syn Zygielbojma, Józef, pozyskał prochy ojca z krematorium Golders Green w Londynie. Po tym, jak lokalna społeczność żydowska odmówiła zgody na pochówek prochów, zostały one przewiezione do Stanów Zjednoczonych i pochowane w stanie Nowy Jork w 1961 roku.

Zygielbojm został upamiętniony pomnikiem w Warszawie oraz tablicami pamięci w Londynie i Chełmie. Na warszawskim pomniku widnieje cytat z jego ostatniego listu: „Milczeć nie mogę i żyć nie mogę, gdy giną resztki ludu żydowskiego w Polsce...”.

Do you have a question about the Holocaust?



Masz pytania na temat Holokaustu?

Zadaj je tutaj