Fakt

Czy naziści byli jedynymi antysemitami w przedwojennej Europie?

Share

Antysemityzm do pewnego stopnia istniał w każdym kraju europejskim. Jednakże nazistowska wersja antysemityzmu łączyła trzy podstawowe wątki nienawiści do Żydów: tradycyjny antysemityzm chrześcijański, ekonomiczny i narodowy opór w stosunku do emancypacji i społecznej integracji Żydów, a także antysemityzm rasowy oparty na „krwi”. Te utrzymujące się od lat przekonania częściowo odpowiadają za wprowadzenie antyżydowskich przepisów na Węgrzech po niemieckiej inwazji w 1944 roku, antysemickie ustawy przedwojennych rządów Polski, a także gotowość urzędników z Europy Zachodniej do identyfikacji i koncentracji Żydów celem ich deportowania.

Nauki chrześcijańskie od wieków przedstawiały Żydów jako „zabójców Chrystusa”, którzy nie chcieli słuchać „prawdy” głoszonej w ewangelii. Żydzi byli pozbawiani możliwości piastowania urzędów publicznych, padali ofiarą ataków fizycznych oraz byli mordowani. Często dochodziło do pogromów, szczególnie w okolicy świąt Wielkiej Nocy, kiedy to historia ukrzyżowania (oraz powrót do spożywania alkoholu po czasie postu) często była iskrą zapalną zamieszek. Protestantyzm kontynuował podsycanie nienawiści do Żydów poprzez reformację: Marcin Luter krytykował Żydów za ich „szaleństwo i ślepotę”.

Częste zbieganie się świąt Wielkiej Nocy z Paschą sprawiało, że Żydzi byli łatwi do zidentyfikowania: przez wiele stuleci pojawiały się oskarżenia Żydów o mord rytualny („oszczerstwo krwi”), według których Żydzi porywali chrześcijańskie dzieci i używali ich krwi do wytwarzania macy.

Zamieszki w mieście York w 1190 roku były typowym przykładem przemocy wobec Żydów w czasach wypraw krzyżowych. W 1290 roku Edward I wygnał wszystkich Żydów z Anglii, do której mogli wrócić dopiero w XVII wieku. Wiele innych krajów postępowało podobnie w następnych stuleciach. Antysemityzm chrześcijański szerzył się w miastach i wsiach Europy Wschodniej najechanych przez nazistów w latach 1939–41, w szczególności na terenach XIX-wiecznego Imperium Rosyjskiego.

W czasach oświecenia nienawiść do Żydów przyjęła nowe formy. W średniowieczu Żydzi w Europie byli zmuszani do życia na oddzielnych obszarach zwanych gettami. Wraz z wypieraniem poglądów religijnych przez kwestie człowieczeństwa i praw człowieka wielu społeczności żydowskich zostało wypuszczonych z gett i mogło mieszkać oraz pracować wśród społeczności nieżydowskiej. Kultura judaizmu oparta na czytelnictwie w połączeniu z faktem, że wielu Żydów zmuszanych było do pracy w określonych zawodach (na przykład przy pożyczkach pieniężnych), sprawiły, że Żydzi byli odpowiednio przygotowani do prosperowania w nowych czasach, co budziło niechęć. To oraz niechęć Żydów do pełnej asymilacji sprawiały, że w nowożytnych czasach nacjonalizmu ich sukcesy oraz ponadnarodowa tożsamość budziły podejrzenia. Gdy Żydzi zyskali polityczne wpływy dzięki prawu do głosowania w wielu krajach Europy Zachodniej, wywołało to strach i nienawiść.

Oba istniejące prądy nienawiści do Żydów połączyły się w ramach XIX-wiecznej wiary w istotne różnice pomiędzy „rasami” biologicznymi oraz idei społecznego darwinizmu, czyli przekonania, że tylko czyste rasowo narody przetrwają, a środkami do osiągnięcia tego celu mogły być sterylizacja czy nawet mordowanie „niepasujących”. Nowoczesny antysemityzm postrzegał Żydów jako ludzi z silnymi i podejrzanymi powiązaniami zagranicznymi z ich państwem narodowym.

Karl Lueger, burmistrz Wiednia przed I wojną światową, był zagorzałym wyznawcą tego rodzaju antysemityzmu i niemal na pewno wywarł wpływ na młodego Adolfa Hitlera podczas jego pobytu w Wiedniu.

Antysemityzm nazistów, zdefiniowany przez Hitlera w jego książce Mein Kampf oraz w propagandzie III Rzeszy, czerpał ze wszystkich tych odmian. Holokaust był przeprowadzany przez ludzi z całej Europy będących pod wpływem wszystkich tych przekonań.

Do you have a question about the Holocaust?



Masz pytania na temat Holokaustu?

Zadaj je tutaj