Fakt

Czy wszyscy Niemcy zgadzali się na rasistowską politykę nazistów? Co działo się z tymi, którzy byli przeciwni?

Share

Pytanie, jak doszło do tego, że społeczeństwo Niemiec zgodziło się na rasistowską politykę nazistów, jest przedmiotem intensywnej debaty. Należy rozróżnić okresy „dojścia do władzy partii nazistowskiej” (1924–1933), okres przedwojenny (1933–39) oraz okres II wojny światowej. Ogólny obraz jest taki, że przed dojściem nazistów do władzy Niemcy mogli nie rozumieć w pełni centralnej roli, jaką antysemityzm odgrywał w ideologii nazistowskiej, gdyż był on umniejszany do celów wyborczych. W okresie przedwojennym rasistowska polityka w III Rzeszy była wzmacniana zarówno przez społeczeństwo, jak i przez reżim. W czasie II wojny światowej musiało być jednak powszechnie jasne, co dzieje się z Żydami w Niemczech i innych krajach. Skala i charakter sprzeciwu wobec reżimu (oraz surowość kary) również zmieniały się na przestrzeni tych trzech okresów.

Do 1933 roku (okres „dojścia do władzy”) propaganda nazistowska zawierała radykalnie antysemickie treści, ale umniejszała rolę antysemityzmu w obszarach, w których uznawany on był za nieproduktywny. Badania wskazują, że antysemityzm nie był główną ideą przyciągającą do programu NSDAP, a Niemcy stali się antysemitami w wyniku przyjęcia nazizmu. W okresie przedwojennym 1933–1939 społeczeństwo niemieckie podjęło jednak własne inicjatywy zmierzające do wykluczania i segregacji Żydów, które wykraczały poza politykę reżimu. Oznaczało to korzyści ekonomiczne z wykluczenia Żydów z działalności gospodarczej kraju. Dokumenty Gestapo sugerują, że większość aresztowań za łamanie ustaw rasowych wynikało z donosów do Gestapo, jednak nie da się stwierdzić, na ile informatorzy chcieli wyrównywać własne porachunki, a na ile działali z pobudek ideologicznych.

Podczas II wojny światowej wiedza na temat tego, co działo się z Żydami w Niemczech oraz „na wschodzie” była powszechna, gdyż listy i zdjęcia wysyłane przez żołnierzy z okupowanej Polski oraz ZSRR zawierały drastyczne opisy i obrazy zbrodni. Również audycje propagandowe aliantów oraz grupy oporu, takie jak Biała Róża w Monachium, dostarczały szczegółów na temat tego, co się dzieje. Coraz surowsze działania względem krajowej opozycji były wprowadzane równolegle z coraz surowszymi karami za zapewnianie schronienia oraz pomaganie Żydom.

Jeśli chodzi o sprzeciw wobec rasistowskiej polityki i zbrodni, najważniejsze fakty dotyczą sprawców bezpośrednich. Istnieje wiele przykładów sytuacji, w których żołnierze i policjanci byli „zwalniani” z udziału w mordowaniu, jeśli wykazywali niechęć do uczestniczenia w takich operacjach. Nie znaleziono natomiast żadnego przykładu sytuacji, w której odmowa mordowania była podstawą do ukarania.

Do you have a question about the Holocaust?



Masz pytania na temat Holokaustu?

Zadaj je tutaj