Fakt

Kim byli Aba Kowner i Witka Kampner i dlaczego są nazywani Mścicielami?

Share

Aba Kowner (1918–1987) i Witka Kampner (1922–2012) byli przywódcami wileńskiego oddziału Haszomer Hacair, syjonistycznej organizacji młodzieżowej. Witka urodziła się w Kaliszu, ale uciekła do okupowanej przez sowietów Litwy w 1939 roku po inwazji Niemców. Kowner urodził się w Sewastopolu na Krymie, ale uczęszczał do szkoły średniej w Wilnie.

Jesienią 1941 roku, po niemieckiej inwazji na Związek Radziecki, naziści utworzyli w Wilnie dwa getta. Wkrótce potem rozpoczęły się masowe egzekucje Żydów w Ponarach. Wieści o mordach dotarły do getta, a Kampner i Kowner zaczęli organizować grupę młodzieży w komórkę partyzancką. Kampner przeprowadziła pierwszy atak zbrojny grupy, szmuglując bombę z getta do wysadzenia linii kolejowej.

Wraz z upływem 1941 roku Kowner utwierdził się w przekonaniu, że egzekucje w Ponarach były elementem niemieckiego planu eksterminacji Żydów w Europie. 31 grudnia 1941 roku Kowner, Kampner i kurierka Tosia Altman odczytali słynną dziś odezwę wzywającą Żydów z getta w Wilnie, aby nie dali się prowadzić na rzeź jak stado owiec. Była to jedna z pierwszych ocen nazistowskiego planu ludobójstwa i pomogła w zjednoczeniu ruchu oporu na terenie Wilna w jedną Zjednoczoną Organizację Partyzancką.

Kownerowi i Kampner nie udało się jednak przekonać wielu mieszkańców wileńskiego getta do ucieczki przed jego likwidacją we wrześniu 1943 roku. W ciągu następnych dziewięciu miesięcy ich grupa partyzancka, znana jako Mściciele, toczyła z powodzeniem kampanię przeciw Niemcom. Szacuje się, że zabili 212 Niemców i uratowali 71 Żydów.

Kowner i Kampner wrócili do Wilna po wyzwoleniu miasta przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 roku. Wściekli na masowe mordy i zniszczenia zaczęli planować zemstę na Niemcach, chcąc zatruć chleb w obozie jeńców wojennych. Współpracowali też z podziemną organizacją Bricha, wywożąc ocalałych do Mandatu Palestyny. W 1946 roku Kowner i Kampner pobrali się. Wkrótce po ślubie sami również emigrowali do Mandatu Palestyny.

Po dowodzeniu żołnierzami w wojnie o niepodległość Izraela w 1948 roku Kowner został poczytnym pisarzem i poetą. Zeznawał w procesie Adolfa Eichmanna w 1961 roku, formalnie odczytując swoją odezwę wileńską. Aba Kowner zmarł w 1987 roku. Witka Kampner zmarła w 2012 roku.

Do you have a question about the Holocaust?



Masz pytania na temat Holokaustu?

Zadaj je tutaj