چرا یهودیان بلغارستان از تبعید نجات یافتند؟

جمعیت یهودیانبلغارستان در سال 1945 تقریباً برابر با سال 1939 بود که حدود 50،000 یا 0.8٪ از کل جمعیت بلغارستان را تشکیل می داد. این ثبات جمعیت یهودیان ناشی از اعتراضات و اقدامات مشترک ائتلاف گسترده رهبران کلیساها و نمایندگان مجلس، و همچنین مردم عادی، هنگامی که سرانجام در سال 1943 دستور تبعید صادرشد، بود. با این حال، نجات یهودیان بلغارستان "قدیم"، تبعید بیش از 11،000 یهودی از سرزمین های مقدونیه (Macedonia) و تریس (Thrace) را در پی داشت. 

بلغارستان تا مارس 1941 که آلمان‌ها مقدونیه و تریس را اشغال کردند بی طرف بود.

 این کشور پیشتر قوانین ضد یهودی آلمان، منجمله پوشیدن ستاره زرد را از طریق قانون حمایت از ملت مصوب ژانویه 1941، تصویب کرده بود. معافیت های سیستماتیک برای کهنه سربازان، کسانی که به مسیحیت می‌گرویدند و نیز کسانی که با دوملیت مختلف با هم ازدواج می‌کردند، کارایی این قانون را تضعیف می‌کرد. در ماه ژوئن سال 1942، کمیساریای مسئله یهودیان تحت عنوان ملی گرایان ضد یهود الکساندر بلف (Alexander Belev)، با هدف اجرای قانون موجود و ایجاد گتوها، تاسیس شد. 

در ژانویه سال 1943، تئودور دانکر(Theodor Dannecker) فرستاده آدولف ایشمان (Adolf Eichmann) از برلین به بلغارستان رفت. دانکر و بلف توافق کردند که 20،000 یهودی از بلغارستان تبعید شوند. در مارس 1943، تعداد 11،343 نفر از مقدونیه و تریس به آشویتس و تربلینكا تبعید شدند و این در حالی بود که دستگیری و گتوئیزه کردن یهودیان در "بلغارستان قدیم" (مرزهای پیش از 1941) صورت می‌پذیرفت.  با این حال، در این زمان، چرخش مشهودی در اوضاع سیاسی و نظامی علیه آلمان مشاهده می‌شد. نمایندگان مجلس که شاهد دستگیری در مناطق معترض بودند، با امضای نامه‌ای سرگشاده به پادشاه بلغارستان بوریس سوم (Boris III)، از وی خواستند که "اقدامات خارج از عرف و بیرحمانه [...] را که ممکن است دولت و کل ملت را در مظان اتهام کشتار گسترده قرار دهد، متوقف کند." " استفان، سرمطران ارتدکس صوفیه، به پادشاه بوریس سوم هشدار داد که "خداوند از بهشت ناظر عملکرد شماست". تصمیم شاه بوریس سوم - مبنی بر راندن یهودیان صوفیه به حومه شهرها - به عنوان یک بی عدالتی مورد اعتراض شهروندان عادی قرار گرفت. بسیاری از یهودیان رانده شده نیز در حومه شهرها پنهان شدند و در آگوست سال 1943، سفیر آلمان در صوفیه به برلین نوشت که با بهبود اوضاع سیاسی و نظامی، تبعیدها از سر گرفته خواهد شد.